در پژوهشی جدید، ستاره شناسان برای اولین بار اثر یک سیاره در خارج از کهکشان راه شیری را رصد کردند. تاکنون بیش از ۴۵۰۰ سیاره خارج از منظومه شمسی کشف شده که همه آنها در کهکشان راه شیری قرار دارند و بیشتر آنها کمتر از ۳ هزار سال نوری با ما فاصله دارند. اما این اولین بار است که سیاره ای در کهکشان دیگر کشف می شود. دانشمندان با رصد کهکشان مارپیچی M51 که در فاصله ۳۱ میلیون سال نوری زمین قرار دارد، شواهدی از وجود این سیاره پیدا کردند. به طور معمول، سیارات فراخورشیدی براساس تاثیراتی که بر نور ستاره مادر خود میگذارند کشف میشوند و اخترشناسان با بررسی ویژگی های این تغییرات به وجود یک سیاره پی می برند و اطالعاتی در مورد اندازه و نزدیکی آنها به ستاره میزبان به دست می آورند. حال با استفاده از رصدخانه پرتو ایکس چاندرا که متعلق به ناسا است، تغییراتی در تابش پرتوهای ایکس یک سیستم دوتایی رصد شد که نشانگر سیاره ای بود که ای میان آنها گذر می کرد. این پرتوهای ایکس از منظومه‌های دوگانه درخشان که به طور معمول شامل یک ستاره نوترونی یا سیاهچاله همراه با یک ستاره عادی هستند و گاز سایر ستارههای نزدیک را به سمت خود میکشند، نشات میگیرد. زمانی که این سیاره از میان این منطقه درخشان عبور می کند، تابش این پرتو های ایکس را مسدود میکند و دانشمندان با بررسی این تغییرات سیاره را کشف کردند. با بررسی بیشتر مشخص شد که هنگام عبور سیاره از جلوی این منظومه، شدت پرتوهای ایکس دریافتی به صفر می رسد. این موضوع همراه با رصد های بیشتر نشان میدهد که سیارهی کشف شده اندازهای مشابه زحل دارد و فاصلهی آن با ستاره میزبان دو برابر فاصله زحل تا خورشید است و تقریبا ۷۰ سال طول میکشد تا دوباره از جلوی سیستم دوتایی عبور کند. در نتیجه به این زودی فرصت مجدد برای رصد آن وجود ندارد. از آنجایی که این سیستم دوتایی شامل یک ستاره نوترونی یا سیاه چاله است می دانیم در گذشته یک ستاره پر جرم که در اواخر عمر خود بوده است با یک انفجار ابرنواختری به این ستاره نوترونی یا سیاه چاله تبدیل شده است. موضوع جالب این است که این سیاره فراکهکشانی در این انفجار عظیم نابود نشده است. روسان دی استفانو (Di Stefano)اخترفیزیکدان مرکز اخترفیزیک اسمیتسونیان هاروارد و رصدگر ارشد این پروژه در این باره می گوید : "همیشه میدانستیم سیارههایی در کهکشانهای دیگر وجود دارند اما کشف آنها بسیار شگفتانگیز است. شاید ما خوششانس بودیم؛ اما میدانم خاص نبودیم. ما توانستیم این سیاره را پیدا کنیم زیرا واقعا چیزی برای اکتشاف وجود داشت. سیارههای فراکهکشانی زیادی آن بیرون منتظر کشف شدن هستند."

یافته های این پژوهش در مجله Astronomy Nature چاپ شده است.

نویسنده خبر: حسین فتح‌الدین

منبع:

https://www.sciencealert.com/astronomers-have-detected-what-they-think-is-a-planet-in-a-whole-other-galaxy