Skip to main content

یک تیم بین المللی پژوهشی متشکل از ۵۰ موسسه تحقیقاتی با مشارکت دو پژوهشگر ایرانی، دکتر صدیقه سجادیان عضوهیئت علمی دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی اصفهان و دکتر سهراب راهوار عضو هیئت علمی دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف، به کمک اثر ریز همگرایی گرانشی و اخترسنجی توانستند سیاهچاله ای منفرد در کهکشان راه شیری را کشف کنند. همگرایی و ریزهمگرایی گرانشی از پیش بینی های بسیار موفق نظریه نسبیت عام می باشد که توسط آلبرت اینشتین در سال ۱۹۱۵ میلادی مطرح شد. در این اثر، نوری که از ستاره ی پس زمینه ساطع می شود به علت وجود یک جسم سنگین) مانند ستاره های پرجرم، سیاه چاله ها و خوشه های کهکشانی) میان ناظر و منبع نور، خم شده و از ستاره ی پس زمینه دو یا چند تصویر ایجاد می شود. در رویداد های ریزهمگرایی گرانشی، به علّت کم بودن فاصله ی بین تصاویر، آنها جدا ازهم دیده نمی شوند بلکه ما نور مجموع تصاویر را دریافت میکنیم که به نسبت ستاره ی چشمه تقویت شده است. منجمان از این پدیده به عنوان یک ابزار رصدی دقیق برای فهم کیهان و مشاهده اعماق آسمان ها استفاده می کنند. رویداد ریزهمگرایی گرانشی ۰۴۶۲-BLG-2011-OGLE که تقریبا ۲۷۰ روز به طول انجامید، منجر به کشف یک سیاه چاله منفرد با جرمی حدودا ۷ برابر جرم خورشید و در فاصله 5 هزار سال نوری از زمین گردید. نتایج این پژوهش برای مجله معتبرJournal Astrophysical ارسال شده و پیش نویش آن منتشر شده است. تصویر یک سیاهچاله ی کم جرم و منحنی نوری این اولین بار است که سیاهچاله ای تنها در کهکشان ما و در این بازه جرمی رصد می شود و پیش از این منجمان با استفاده از روش های مختلف مانند مشاهده امواج گرانشی به صورت غیر مستقیم سیستم های دوتایی سیاه چاله ها را رصد می کردند که این موضوع باعث شده است که کشف این سیاهچاله تنها در نوع خود یکتا باشد. نکته دیگر قابل تأمل در مورد این سیاهچاله این است که سرعت آن (تصویر شده در صفحه آسمان) حدود ۴۵ کیلومتر برثانیه است، که نشان دهنده ضربه ی پس زنی ستاره ی سنگین اوّلیه در حال انفجار (که منجر به سیاه چاله شده) است، اتفاقی که می توانسته تا صد میلیون سال پیش رخ داده باشد! مسئول این پروژه بین المللی پروفسور ساهو از مؤسسه ی علوم تلسکوپ فضایی (Stsci) است. البته تلسکوپ های زیادی در سراسر دنیا و از جمله تلسکوپ فضایی هابل این رویداد را رصد کرده اند. این رصدها در مدت ۶ سال به صورت پیوسته انجام شده است. یکی از این تلسکوپ ها تلسکوپ ۵/۱ متری دانمارک است که به واسطه ی قرار گرفتن در یکی از بهترین نقاط دنیا از نظر شرایط رصدی (رصدخانه السیالی شیلی) بیش از ۹۰۰ تصویر با قدرت تفکیک بسیار عالی از این رویداد ثبت کرده است. برنامه‌های رصدی این تلسکوپ توسط گروه بینالمللی مایندستپ انجام میشود. شایان ذکر است که دکتر سجادیان از دانشکده فیزیک، دانشگاه صنعتی اصفهان نیز عضو فعاّل این گروه هستند و به همین دلیل در این پروژه سهیم بوده اند. ایشان داده کاهی مربوط به داده های گرفته شده توسط تلسکوپ دانمارک از این رویداد را انجام داده اند.

ارتقاء امنیت وب با وف بومی